De pausverkiezing is een bijzonder fenomeen. Zelfs in het social media tijdperk fascineert het miljoenen mensen. Waar iedereen met internet, smartphone of tablet de wereld onder de duim heeft, sloten 115 kardinalen zich af van de wereld. Via televisie, radio, live feeds op internet, Twitter en andere (social) media waren miljoenen mensen verbonden met Vaticaanstad. Tot dat ene, welhaast magische moment: de witte rook. Het gebeier van de klokken van de Sint Pieter. De camera’s verschoven van het dak van de Sixtijnse Kapel naar het balkon van het pauselijk paleis, waar de nieuwe paus zou worden aangekondigd.
Op social media gebied is de Katholieke Kerk niet helemaal blijven stilstaan. Nadat de deuren van de Sixtijnse Kapel weer open waren gegaan, werd ook het pauselijke Twitteraccount @Pontifex heropend. In drie simpele Latijnse woorden werd de komst van een nieuwe paus in capslock aangekondigd: “HABEMUS PAPAM FRANCISCUM”. De mensen op het Sint Pietersplein juichten voor de nieuwe paus. Twitter ontplofte met #HabemusPapam, #conclave, #NewPope en #witterook.
De verkiezing van Paus Franciscus is, op de stilte van het conclaaf na, een echt social media event. Volgens Global Post werd het inaugurele bericht 80.000 keer geretweet. Het berichtverkeer rondom de paus bereikte een piek na de officiële aankondiging: 130.000 tweets per minuut. Hoe anders was dat in 2005. Toen bestond Twitter nog niet. De verandering werd het beste samengevat in een foto.
“Fratelli e sorelle. Buona sera”. Dat was de eenvoudige boodschap waarmee Paus Franciscus I de harten van mensen over de hele wereld veroverde. Sindsdien is de populariteit van de paus groeiende. Bijna vier miljoen mensen volgen de paus op Twitter, een groei van bijna 200.000 volgers per dag sinds zijn aantreden.
Enkele studenten van de Utrecht Data School vroegen zich af hoe het aloude fenomeen zich zou verspreiden in de digitale wereld. Via ’t Witte Rook analyseerden zij de data en maakten er een prachtige visualisatie van.
Het was niet allemaal Gloria in excelcis Deo. Nog voordat de verslagdoende media het doopceel van de nieuwe paus hadden kunnen lichten, waren de eerste tweets over de mogelijke betrokkenheid van kardinaal Jorge Bergoglio bij de junta in Argentinië al de wereld ingestuurd.
Niet alleen de schoorsteen op de Sixtijnse Kapel was wereldnieuws. In de loop van woensdag landde er een meeuw op de pijp, en bleef daar langere tijd zitten. Binnen no time was de vogel hot en trending. Iemand was zo savvy om meteen een twitteraccount te openen voor de ‘Sistine Seagull’. Het Vaticaan probeerde de aandacht af te leiden door de camera meer te richten op de schoorsteen, zodat alleen de poten van de vogel in beeld kwamen. Tevergeefs! De Sixtijnse meeuw was een hit, met meer dan 8.000 volgers.
Papabili
Voor het conclaaf worden de kardinalen overspoeld met media-aandacht. Officieel hullen de kardinalen zich in stilzwijgen over kanshebbers. Toch circuleert bij elke pausverkiezing een lijstje met kansrijke kardinalen, de papabili. Iedereen weet dat een vroom knikje of een zalvend ‘dat kan ik niet bevestigen’ wonderen kan doen voor de beeldvorming. Want als niemand wat mag zeggen, hoe komen we dan aan de shortlist?
Zoals een oude wetmatigheid luidt in Vaticaanstad: “Wie als paus het conclaaf betreed, komt als kardinaal weer naar buiten”. De verkiezing van kardinaal Bergoglio als paus Franciscus was een totale verrassing. “De wegen des Heren zijn ondoorgrondelijk”, hoor je dan. Toch hadden alle experts, die overal en nergens vandaan leken te komen, zich niet hoeven laten verrassen. Terug naar de meeuw: weinig kenners kwamen op het idee om de vogel als een signaal te zien. Bijvoorbeeld als voorbode van de komst van de Heilige Geest.
Andere mensen deden dit wel. Met alle mystiek rondom de pausverkiezingen wel zo logisch. Volgens Vaticaanvolger Michael Peppard zou de komst van de meeuw wijzen op de uitverkiezing van een onverwachte kandidaat uit een maritieme regio. Kardinaal Jorge Bergoglio uit Buenos Aires, dus.
Social media
De nieuwe paus is zeer eenvoudig. Hij wil graag een dienaar van dienaren zijn. Social media bieden de pontifex een geweldig platform om zijn oor te luister te leggen om te weten wat er leeft onder zijn volgelingen. En om met ze in contact te komen. Want met miljoenen gelovigen verspreid over de hele wereld is het toch wel handig om met middelen als Twitter, YouTube en Facebook de boodschap van de Kerk te verspreiden.
De oorspronkelijke tekst is van 20 maart 2013 en gepost op Merge Media.
Jos Moesman 